Firmalar Tarafından Müşterilere Verilen Hediye Çeklerinin Vergisel Boyutu
Firmalar Tarafından Müşterilere Verilen Hediye Çeklerinin Vergisel Boyutu
Firmalar tarafından bazı dönemlerde satış
cirolarını artırmak amacıyla müşterilerine alışverişlerinde kullanılmak üzere
ve iskonto amaçlı hediye çekleri verilmektedir. Bu hediye çekleri müşteriler tarafından bazı durumlarda aynı gün,
aynı alışverişte ve yine aynı faturada kullanılmakta bazı durumlarda ise farklı
bir günde kullanılmaktadır. Bu yazımızda firmalar tarafından müşterilere
verilen hediye çeklerinin vergisel boyutu ele alınacaktır.
- Kurumlar Vergisi Kanunu Yönünden
Diğer taraftan, Gelir Vergisi
Kanununun "Ticari Kazancın Tarifi" başlıklı 37 nci maddesinde;
"Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari
kazançtır." hükmü yer almış olup aynı Kanunun "Bilanço Esasında
Ticari Kazancın Tespiti" başlıklı 38 inci maddesinde ise; "Bilanço
esasına göre ticari kazanç, teşebbüsdeki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve
başındaki değerleri arasındaki müsbet farktır. Bu dönem zarfında sahip veya
sahiplerce:
1.İşletmeye ilave olunan
değerler bu farktan indirilir;
2.İşletmeden çekilen değerler
ise farka ilave olunur.
Ticari kazancın bu suretle
tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile
bu kanunun 40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulur."
hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 40 ıncı maddesinin
birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde ise ticari kazancın elde edilmesi ve
idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin, safi kazancın tespitinde
indirim konusu olarak dikkate alınabileceği belirtilmiştir. Yapılan giderlerin
bu hüküm uyarınca indirim konusu yapılabilmesi için söz konusu giderlerle
kazancın elde edilmesi arasında doğrudan ve açık bir illiyet bağının bulunması
zorunludur. Bu mahiyette olmayan giderler ticari kazancın tespitinde indirim
konusu yapılamayacaktır.
Ticari kazancın tespitinde iki temel ilke geçerlidir. Bunlar
"dönemsellik" ve "tahakkuk esası" ilkeleridir. Tahakkuk
esası ilkesinde, gelir veya giderin miktar ve mahiyet itibariyle kesinleşmiş
olması yani geliri veya gideri doğuran işlemin tekemmül etmesinin yanı sıra,
miktarının ve işlemden kaynaklanan alacağın veya borcun ödeme şartlarının da
belirlenmiş olması gereklidir. Bu esas dikkate alındığında, bir gelir
unsurunun, özel bir düzenleme bulunmadığı sürece, mahiyet ve tutar itibariyle
kesinleştiği dönem kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Bu hüküm ve açıklamalara göre,
şirketler tarafından müşterilerine alışverişlerinde kullanılmak üzere hediye
çeki verilmesi ve müşteriler tarafından bu hediye çeklerinin kullanılması
durumunda;
- Verilen hediye çekini
müşterinin hediye çekini kazandığı gün aynı alışverişte kullanması halinde;
alışverişin toplam bedelinin hasılat
olarak, kullanılan çek bedelinin ise pazarlama,
satış ve dağıtım gideri olarak,
- Verilen hediye çekini,
müşterinin hediye çekini kazandığı günden farklı bir günde kullanması halinde;
söz konusu hediye çekinin verildiği günden itibaren nazım bir hesapta izlenmesi ve daha sonra farklı bir günde
kullanıldığında da çek bedelini de içeren alışverişin toplam bedelinin hasılat olarak, kullanılan çek bedelinin
ise pazarlama, satış ve dağıtım gideri
olarak,
hediye çekinin kullanıldığı tarihin içinde bulunduğu döneme ilişkin
kazancın tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
- Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden
- 1/1 maddesinde, Türkiye'de
yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde
yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu,
- 20/1 inci maddesinde; teslim ve hizmet
işlemlerinde matrahın bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu,
- 25/a maddesinde; teslim ve hizmet işlemlerinde
fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontoların
KDV matrahına dahil olmadığı
hüküm
altına alınmıştır.
1 seri nolu KDV Genel Uygulama Tebliğin "III-A-6.1.İskontolar"
başlıklı bölümünde;
"…faturanın düzenlenmesini gerekli kılan mal
teslimi veya hizmet ifasına bağlı olarak yapılan iskonto, aynı faturada yer
alması ve ticari teamüllere uygun miktarda olması şartlarına bağlı olarak KDV
matrahına dahil edilmez.
Bu durumda, iskontoların KDV matrahına dâhil
edilmemesi için aşağıdaki şartların bulunması gerekmektedir:
a) Söz konusu iskontolar fatura ve benzeri
vesikalarda gösterilmiş olmalıdır.
b) İskontolar ticari teamüllere uygun miktarda
olmalıdır.
Bu iki şartın bir arada bulunmaması halinde iskontoların
matrahtan indirilmesine imkân bulunmamaktadır.
Bu nedenle, satılan mal ya da yapılan hizmet
karşılığında düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilmeyip sonradan ya
da yıl sonlarında iskonto yapıldığının bir dekontla bildirilmesi veyahut ticari
teamülleri aşan bir miktarda iskonto yapılması hallerinde, yapılan ya da
bildirilen iskontolar bu bent hükmünden yararlanamaz."
açıklamaları yer almaktadır.
KDV Kanununun 25/a maddesi, bir teslim veya
hizmet bedeline uygulanan iskontonun katma değer vergisi matrahı olan bedelden
indirilebilmesi için fatura ve benzeri belgede ayrıca gösterilmesini şart
koşmaktadır. Kanunun indirimine izin verdiği iskonto satılan malla ilgili olan
ve işleme ilişkin belgede gösterilen iskontodur.
Buna
göre;
-Satış cirosunu arttırmak amacıyla
hediye çeklerinin müşterilere verilmesinde, mal tesliminden söz
edilemeyeceğinden KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.
-Müşteriye verilen hediye çeklerinin, hediye çekinin verilmesine esas
mal teslimi ile birlikte kullanılması, hediye çeki ile satın alınan mal ve
hizmetin hediye çeki verilmesini gerekli kılan mal teslimi veya hizmet ifasına
bağlı olarak aynı faturada yer alması ve ticari teamüllere uygun miktarda
olması halinde hediye çeki tutarı iskonto olarak katma değer vergisi matrahı
olan bedelden indirilebilir. Müşterilere belirli harcama tutarı karşılığında
verilen hediye çeklerinin daha sonraki alışverişlerinde kullanılması halinde,
mal teslimi ve hizmet ifasına ilişkin KDV hesaplanması gerekmekte olup, hediye
çeki verilmesine esas ilk faturada bu tutarın iskonto olarak dikkate alınması
ya da hediye çekine karşılık verilen ürüne ilişkin hesaplanan KDV'nin aynı
zamanda indirim konusu yapılması mümkün değildir.
- Fatura Düzenleme Yönünden
Buna göre; satış cironuzu arttırmak amacıyla
hediye çeklerinin müşterilere verilmesinde mal tesliminden söz
edilemeyeceğinden fatura düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, söz
konusu teslim karşılığında bilgi amaçlı olarak Vergi Usul Kanununda sayılan
belgeler dışında bir belge düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.
Müşterilere teslim edilen hediye çekleriyle mal
veya hizmet satın alınması halinde, müşterilere yapılan teslim ve hizmetlerin
karşılığı alıcı adına fatura veya ödeme kaydedici cihaz fişi düzenlenmesi
gerekmektedir.
Kaynakça;
- İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 15.01.2018 Tarih ve 62030549-125[6-2014/303]-45239 Sayılı Özelgesi
-İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 12.04.2019 Tarih ve 62030549-125[6-2014/338]-300172 Sayılı Özelgesi
Yorumlar
Yorum Gönder